Wniosek ISO do Rzecznika Praw Obywatelskich

Uwaga! To jest archiwalna aktualność przeniesiona ze starej strony – mogą występować techniczne problemy w sposobie wyświetlania treści

Kolejny blamaż ustawodawcy

– wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich o złożenie skargi konstytucyjnej

Instytut Spraw Obywatelskich wystąpił do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o złożenie do Trybunału Konstytucyjnego skargi konstytucyjnej o niezgodność z artykułem 32 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej (równość obywateli wobec prawa) artykułu 19 ust.2 ustawy i informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji.

Wątpliwości budzi kwestia istnienia obowiązku członka rady nadzorczej zachowania w tajemnicy informacji poufnej. W odróżnieniu od wielu zawodów i funkcji (biegli rewidenci, doradcy podatkowi, lekarze, inni) na członkach rady nadzorczej nie ciąży nałożony ustawą
obowiązek zachowania w poufności tajemnicy przedsiębiorstwa. Jest to poważna luka w polskim prawie gospodarczym.

Uniemożliwia ściganie takiej osoby za ujawnienie informacji poufnej na podstawie art. 266 kodeksu karnego lub art. 23 ust.1

ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Dlatego ściganie członka rady nadzorczej za ujawnienie informacji poufnej przedsiębiorstwa

znajduje swoją podstawę z artykułów o działanie na szkodę spółki (art. 585 kodeksu spółek handlowych i art. 296 kodeksu karnego).

Rygory wyznaczone w orzecznictwie dla udokumentowania szkody nie pozwalają na skuteczne ściganie wielu przypadków ujawnienia

informacji poufnej. Analogicznie, w przypadku przedstawicieli związku zawodowego, którym przedsiębiorca jest zobowiązany udostępnić informację

na temat sytuacji ekonomicznej, za jej ujawnienie osoby te na podstawie art. 2414 § 1 kodeksu pracy odpowiadają z art. 23 ust. 1

ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, który wymaga udowodnienia szkody „poważnej”.

Prawo w sposób uprzywilejowany traktuje członków rad nadzorczych oraz przedstawicieli związków zawodowych w relacji do członków rad pracowników.
W przypadku ujawnienia przez nich informacji poufnej prawo nie wymaga udowodnienia powstałej szkody ani

zagrożenia szkodą. Wnioski dowodowe w przypadku ujawnienia dokładnie tej samej informacji poufnejzostały określone dla każdej z tych kategorii osób całkowicie odmiennie. Z drugiej strony, za ujawnienie informacji poufnej członkowi rady pracowników grozi najwyżej grzywna i miesiąc ograniczenia wolności (prace publiczne), natomiast związkowcowi do 2 lat więzienia.

Artykuł 296 § 1 kk stanowi podstawę do ścigania osoby, której działanie (w tym ujawnienie informacji poufnej) spowodowało powstanie szkody „znacznej”. Artykuł 115 §§ 5 i 7 kk definiują szkodę „znaczną” jako 200-krotność płacy minimalnej. Oznacza to, że jeżeli członek rady nadzorczej bezspornie ujawnił informację poufną i wyrządził tym szkodę niższą niż wskazana w art.115 kk wartość, to nie będzie odpowiadał za swój czyn. Członek rady pracowników w myśl art. 19 ust.2 ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji odpowiadać będzie za swój czyn nawet, jeżeli nie wyrządzi szkody.

Artykuł 585 ksh nie wymaga powstania szkody do ścigania czynu przestępnego, jednakże poprzez sformułowanie „działania na szkodę” podlegającego karaniu, rozumie wymóg udowodnienia prawdopodobieństwa zagrożenia taką szkodą. W przypadku ujawnienia informacji poufnej przez członka rady pracowników art. 19 ust. 2 ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji nie wymaga uprawdopodobnienia zagrożenia szkodą. Ponadto, zgodnie z orzecznictwem skazanie członka rady nadzorczej z art. 585 wymaga udowodnienia szkody umyślnej. Członkowi rady pracowników nie trzeba dowodzić umyślności – karany będzie także za ujawnienie informacji poufnej z niefrasobliwości.

Artykuł 23 ust.2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji do skazania za ujawnienie tajemnicy przedsiębiorstwa wymaga udowodnienia zaistnienia szkody, i to szkody „poważnej”. Takie określenie rozmiarów szkody rozumiane jest w orzecznictwie jako zrelatywizowanie skali strat, bowiem odnoszona jest do skali działalności całego przedsiębiorstwa. Tak więc spowodowanie straty ujawnieniem informacji poufnej w wysokości 100 tys. zł. w mniejszym przedsiębiorstwie podlega ściganiu, natomiast w wielkim koncernie ścigane nie będzie. W przypadku członka rady pracowników będzie on ścigany w każdych okolicznościach.

W 2006 roku uchwalono ustawę o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji, powołującą w przedsiębiorstwach rady pracowników. Zapominając o istniejących regulacjach, art. 19 ust.2 ww. ustawy wprowadzono całkowicie nowe rozwiązania, które za ujawnienie dokładnie tej samej informacji poufnej przewidują odmienne wymagania co do kryteriów wniosków dowodowych oraz przewidują odmienne zagrożenie karą. Różnice w jakości wniosków dowodowych prezentuje poniższa tabela:

Członek rady Nadzorczej i przedstawiciel związków zawodowych odpowiada karnie:	Członek rady pracowników odpowiada karnie:
gdy ujawni informację o znaczeniu dla interesów przedsiębiorstwa; kryterium to podlega ocenie niezależnych sądów	gdy ujawni jakąkolwiek informację zastrzeżoną uznaniowo przez przedsiębiorcę
gdy zaistniała szkoda lub zagrożenie szkodą	brak uzależnienia karalności od spowodowania jakiejkolwiek szkody lub zagrożenia szkodą

Komentarz do tabeli:. Regulacje dotyczące wniosków dowodowych w sprawie naruszenia informacji poufnej przez członka rady nadzorczej i przedstawiciela związku zawodowego nie stawiają tak wysokich wymagań, co oznacza, że doprowadzenie do ukarania członka rady pracowników za ujawnienie dokładnie tej samej informacji poufnej jest daleko łatwiejsze, niż w przypadku członka rady nadzorczej. Stan taki narusza równość obywateli wobec prawa przewidziany w art. 32 Konstytucji RP.

W odniesieniu do wszystkich zacytowanych powyżej artykułów należy zauważyć, iż orzecznictwo termin „szkoda” stosuje w rozumieniu prawa cywilnego (art. 361 prawa cywilnego (art.361 § ... rzez pracodawcę wnioskami o ściganie najbardziej błahych informacji przekazywanych załodze celem kc). Prowadzi to do utrudnienia ścigania tych przypadków ujawnienia informacji poufnej, których negatywne konsekwencje dla majątku przedsiębiorstwa trudno udowodnić. Np. ujawnienie konkurentowi źródeł tańszego zaopatrzenia w surowce nie spowoduje wzrostu kosztów produkcji poszkodowanego przedsiębiorcy – dla jego sytuacji majątkowej czyn taki nie będzie miał bezpośrednich konsekwencji. Dlatego w przypadku udowodnienia członkowi rady nadzorczej takiego czynu nie może to skutkować jego ukaraniem. Także za ujawnienie informacji o bezzasadnie wysokich wydatkach z funduszu reprezentacyjnego lub zakupie luksusowych samochodów służbowych dla kadry menedżerskiej w okresie zwolnień grupowych, członek rady pracowników może być ścigany, natomiast członek rady nadzorczej lub przedstawiciel związku zawodowego nie, bowiem ujawnienie tych faktów nie ma wpływu na sytuację ekonomiczną przedsiębiorstwa.

Niechlujstwo Ustawodawcy prowadzi do paradoksów. W przypadku trzech reprezentantów załogi, z których pierwszy jest działaczem związkowym, drugi działaczem rady pracowników, a trzeci łączy obie te funkcje, za ujawnienie dokładnie tej samej informacji pierwszy z nich skazany może zostać na dwa lata więzienia, drugi na grzywnę lub ograniczenie wolności (do miesiąca robót publicznych w parku miejskim), natomiast w przypadku trzeciego z działaczy nie wiadomo jak zostanie potraktowany, bowiem sąd musiałby najpierw rozstrzygnąć, czy przestępstwa dokonywał jako działacz związkowy czy jako działacz rady pracowników.

Na napiętnowanie zasługuje także fakt, iż wyższe wymagania co do przestrzegania informacji poufnej stawia się członkom organu spółki prawa handlowego, pełniącym swoje funkcje najczęściej odpłatnie, niż członkom rady pracowników, pełniącym funkcje społecznie.

W związku z bezpodstawnym zróżnicowaniem karalności osób, które poprzez ujawnienie informacji poufnej mogą wyrządzić przedsiębiorstwu taką samą szkodę, Instytut Spraw Obywatelskich 26 lutego b.r. zgłosił wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich o złożenie do Trybunału Konstytucyjnego skargi konstytucyjnej na niezgodność z art. 32

ustawy zasadniczej (równość wobec prawa) artykułu 19 ust. 2 ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji.

Treść wniosku znajduje się tutaj. (plik pdf 6,5 MB)

Rafał Górski
Dyrektor Instytutu Spraw Obywatelskich

Wykaz przywołanych przepisów:

Ustawa z dnia 7.04.2006 o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji

Art. 19 ust.2 Członek rady pracowników lub osoba, o której mowa w art. 15, jeżeli w okresie, o którym mowa w art.16 ust.1, ujawnią dane, co do których pracodawca zastrzegł poufność, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny

Kodeks Karny

Art. 296 § 1 Kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Kodeks spółek handlowych

Art. 585 § 1 Kto, biorąc udział w tworzeniu spółki handlowej lub będąc członkiem jej zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej albo likwidatorem, działa na jej szkodę podlega karze pozbawienia wolności do lat 5 i grzywnie.

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

Art. 23. ust. 1. Kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy, ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.