Zdaniem rad pracowników: Ochrona zatrudnienia

Uwaga! To jest archiwalna aktualność przeniesiona ze starej strony – mogą występować techniczne problemy w sposobie wyświetlania treści

Jedną z wielu kwestii, wymagających ponownego rozpatrzenia, jest ochrona zatrudnienia członków Rad Pracowników. Swoją opinię i uzasadnienie rozwiązania tego zagadnienia przygotowała Rada Pracowników Muzeum Narodowego w Warszawie.

Projekt nowelizacji ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji przygotowany przez Centrum Wspierania Rad Pracowników Instytutu Spraw Obywatelskich przewiduje m.in. zmianę brzmienia art. 17.1. i 17.2. ustawy przez wydłużenie okresu ochrony zatrudnienia oraz warunków pracy lub płacy członkom rad pracowników o rok od wygaśnięcia kadencji:

Art. 17

1. Pracodawca nie może bez zgody rady pracow­ników wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z pracownikiem będącym jej członkiem w okresie jego członkostwa w radzie pracowni­ków oraz w okresie roku po wygaśnięciu man­datu.
2. Pracodawca nie może bez zgody rady pracow­ników zmienić jednostronnie warunków pra­cy lub płacy na niekorzyść pracownika będą­cego członkiem rady pracowników w okresie jego członkostwa w radzie pracowników oraz w okresie roku po wygaśnięciu mandatu, z wyjątkiem gdy dopuszczają to przepisy innych ustaw.

Według obecnej ustawy członkowie rad pracowników objęci są ochroną tylko w okresie członkostwa; kończy się ona wraz z dniem zakończenia kadencji lub pełnienia funkcji:

Art. 17

1. Pracodawca nie może bez zgody rady pracowników wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z pracownikiem będącym jej członkiem w okresie jego członkostwa w radzie pracowników.
2. Pracodawca nie może bez zgody rady pracowników zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika będącego członkiem rady pracowników w okresie jego członkostwa w radzie pracowników, z wyjątkiem gdy dopuszczają to przepisy innych ustaw.

Tymczasem dodatkowa roczna ochrona stosunku i warunków pracy przysługuje przedstawicielom związków zawodowych (art. 32 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych) [1], członkom rad pracowniczych przedsiębiorstwa państwowego (art. 6 ustawy z 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego) [2], członkom europejskich rad zakładowych i specjalnych zespołów negocjacyjnych (art. 37. ustawy z dnia 5 kwietnia 2002 r. o europejskich radach zakładowych) [3] oraz społecznym inspektorom pracy (art. 13. ustawy z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy) [4].

Członkowie Rad Pracowników są tym samym  j e d y n ą  reprezentacją pracowniczą w polskim systemie prawnym, której ochrona nie obejmuje także okresu roku po wygaśnięciu mandatu.

Tak niekorzystne dla członków rad pracowników zróżnicowanie stopnia ochrony nie znajduje żadnego uzasadnienia z punktu widzenia zakresu ich uprawnień oraz ryzyka potencjalnych konfliktów z pracodawcą w wyniku prowadzonych ustawowych działań, np. prowadzonych sporów, także z uwzględnieniem drogi sądowej.

Krzywdzące rady pracowników odstępstwo od jednorodnego zakresu ochrony zatrudnienia przedstawicielstw pracowniczych znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W wyroku z 16 maja 2014 r., SN stwierdza, że przedłużenie ochrony członka rady pracowników o rok po okresie jego członkostwa w radzie nie różni się od ochrony przyznanej ustawowo innym chronionym pracownikom, pełniącym podobne funkcje i przychyla się do poglądów przedstawicieli doktryny, wskazujących: że celowe byłoby, żeby po zakończeniu działalności w radzie pracowników jej członek przez pewien okres podlegał dalszej ustawowej ochronie (K.W. Baran, Komentarz do art. 17 ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzeniu z nimi konsultacji), (Wyrok SN, sygn. akt II PK 237-13).

Słabsza niż w przypadku  w s z y s t k i c h  pozostałych reprezentantów pracowników ochrona zatrudnienia stanowi zatem ewidentny błąd legislacyjny, świadczący o wadliwej implementacji przez Polskę Dyrektywy nr 2002/14/WE, mówiącej iż: Państwa Członkowskie zapewnią, że przedstawiciele pracowników, w toku wykonywania przez nich swoich funkcji, będą mieli zapewnioną właściwą ochronę i gwarancje, które umożliwią im właściwe wykonywanie obowiązków, jakie zostały im powierzone (art. 7) oraz, iż: Wykonanie niniejszej dyrektywy nie powinno być wystarczającą podstawą do ograniczania na poziomie ogólnym ochrony pracowników (pkt 31 Preambuły Dyrektywy nr 2002/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 marca 2002 r. ustanawiającej ogólne ramowe warunki informowania i przeprowadzania konsultacji z pracownikami we Wspólnocie Europejskiej).

Ponadto, artykuł 17.1. ustawy o informowaniu pracowników w obecnym brzmieniu łamie postanowienia ratyfikowanej przez Polskę Konwencji nr 135 Międzynarodowej Organizacji Pracy, zgodnie z którą: Przedstawiciele pracowników w przedsiębiorstwie będą korzystali ze skutecznej ochrony przeciwko wszelkim aktom krzywdzącym, włącznie ze zwolnieniem, podjętym ze względu na ich charakter lub działalność jako przedstawicieli pracowników, […], jeśli działają zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawodawstwa, układami zbiorowymi lub innymi wspólnie uzgodnionymi porozumieniami (art. 1 Konwencji Nr 135 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca ochrony przedstawicieli pracowników w przedsiębiorstwach i przyznania im ułatwień, 2 czerwca 1971).

Funkcjonowanie w krajowym ustawodawstwie owego, niczym nieuzasadnionego, wyjątku od spójnie realizowanej w naszym systemie prawnym kompleksowej ochrony zatrudnienia przysługującej przedstawicielom pracowników, wydaje się w oczywisty sposób niezgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej, tj. z fundamentalną zasadą równego traktowania i równości wobec prawa (art. 32 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.):

1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.
2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

oprac. Rada Pracowników Muzeum Narodowego w Warszawie, październik 2016

pdf do pobrania

Dziękujemy za cenną wypowiedź. Zachęcamy inne rady do dzielenia się opiniami.

(kontakt: malgorzata.jankowska@grupainspro.pl)