Czy musisz wprowadzać w firme procedury z ustawy o ochronie sygnalistów?

25 września 2024 r. weszła w życie część przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów. W związku z tym warto sobie odpowiedzieć na często zadawane pytanie tzn. które podmioty zostały przez ustawę zobowiązane do wprowadzenia zawartych w jej przepisach procedur?

Odpowiedź znajdziemy w normie prawnej wyinterpretowanej z art. 23 ustawy. Artykuł ten traktuje bowiem o zakresie podmiotowym ustawy tzn. odpowiada na pytanie, jakie podmioty zostały objęte jej zakresem.

Przepis mówi o wyróżniku liczby etatów oraz o pewnej, ściśle określonej, działałności wykonywanej przez pracodawcę. Co to tak naprawdę oznacza? Tłumaczymy poniżej.

1. Kryterium liczby etatów.

Przepisami ustawy są objęci pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 pracowników (w przeliczeniu na pełne etaty). Do liczby tej wchodzą pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, spółdzielczej umowy o pracę, powołania, mianowania, a także osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia czy umowie współpracy (B2B). Świadczona przez nich praca musi być wykonywana osobiście.

Zgodnie z przepisem art. 23 ustawy, stan zatrudnienia pracodawca powinien badać na dzień 1 stycznia i 1 lipca każdego roku.

Zatem do liczby pracowników wlicza się także osoby świadczące pracę na podstawie innej niż stosunek pracy - mogą to być osoby wykonujące czynności na podstawie umowy zlecenia czy umowy o świadczenie usług. Istotne jest aby osoby te świadczyły usługi osobiście i stale.

Podmioty mniejsze osobowo (zatrudniające mniej niż 50 pracowników) również mogą wdrożyć procedurę zgłaszania naruszeń, natomiast nie są do tego zobowiązane. Zobowiązane są natomiast do tego, aby w odpowiedni sposób przyjąć ewentualne zgłoszenie i je wyjaśnić, o ile oczywiście zgłoszenie dotyczy dziedziny prawa wskazanej w zbiorze stanowiącym tzw. kryterium przedmiotowe ustawy tj. w art. 3 ust. 1. Zgłaszający w takiej "małej" firmie również otrzyma ochronę jako sygnalista. Pracodawca nie będzie mógł podejmować wobec niego działań odwetowych.

2. Szczególny rodzaj wykonywanej działalności

Od wymogu minimalnej liczby zatrudnionych pracowników wskazanej w ustawie, której osiągnięcie warunkuje objęcie obowiązkami wynikającymi z ustawy, jest jeden wyjątek. Mowa tutaj o pracodawcach wykonujących działalność w zakresie usług, produktów i rynków finansowych oraz zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa transportu i ochrony środowiska, objętych zakresem stosowania aktów prawnych Unii Europejskiej wymienionych w odpowiedniej części załącznika do europejskiej dyrektywy o sygnalistach. Zapis ten dotyczy zatem podmiotów działających w sektorze finansowym tj. banków, funduszy inwestycyjnych itp.

W przypadku pracodawcy wykonującego taką działalność, jest on zobowiązany do wprowadzenia mechanizmów z ustawy o ochronie sygnalistów bez względu na liczbę etatów w firmie.